Oorzaken van de Holocaust
De Holocaust kent verschillende oorzaken. De meest directe oorzaak is dat de nazi’s de Joden wilden uitroeien en hiertoe in staat waren. Maar hun moordlust kwam niet uit het niets. De antisemitische nazi-ideologie moet gezien worden in een bredere context van eeuwenoude vijandigheid tegenover Joden, modern racisme en nationalisme.
Joden worden in Europa al honderden jaren gediscrimineerd en vervolgd, vaak om religieuze redenen. Zo werden ze verantwoordelijk gehouden voor de dood van Christus. In de Middeleeuwen moesten ze vaak buiten de gemeenschap wonen in aparte wijken of getto’s en waren ze uitgesloten van sommige beroepen. In tijden van onrust werden Joden vaak als zondebok aangewezen. Tijdens de pestepidemie rond 1350 werden Joden verdreven en vervolgd. In Rusland kwam het na de moord op Tsaar Alexander II in 1881 tot pogroms, geweldsuitbarstingen waarin Joden groepsgewijs werden mishandeld of vermoord. Met de opkomst van rassendenken in de negentiende eeuw ontstond het idee dat Joden een ander ras vormden en daarom niet tot ‘het volk’ of de natie behoorden.
In 1918 verloor Duitsland de Eerste Wereldoorlog. Rechtsextremisten gaven de Joden hiervan de schuld. Ook beschuldigden ze de Joden ervan kapitalistische uitbuiters te zijn, die over de rug van anderen profiteerden. Tegelijkertijd werden Joden ook als aanhangers van het communisme gezien. Door middel van een revolutie zouden ze de wereldmacht in handen willen krijgen.
Toch loopt er geen rechte lijn van het antisemitisme van de nazi’s naar de Holocaust. Hitler heeft in zijn boek Mein Kampf en in zijn toespraken altijd laten merken dat hij de Joden haatte en dat er geen plek voor hen in Duitsland was, maar een plan voor massamoord was er in het begin nog niet. De Holocaust kan het beste gezien worden als de uitkomst van een serie besluiten, die door de omstandigheden zijn beïnvloed.
In 1938 werden Poolse Joden Duitsland uitgezet en in 1940 werden Duitse Joden naar het bezette Polen en Frankrijk gestuurd, maar voor hun lot interesseerden de nazi's zich niet. Pas enige tijd na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog ontstaan binnen de nazi-top het idee en de mogelijkheid om alle Europese Joden te vermoorden. Het initiatief kwam soms van lager geplaatste nazi’s, die extreme oplossingen kozen voor de problemen waarmee ze geconfronteerd werden. Ook zorgde concurrentie tussen verschillende Duitse overheidsafdelingen voor steeds radicalere maatregelen tegen de Joden. Maar niets ging tegen de wens van Hitler in en hij nam uiteindelijk de besluiten.