Champions League
Wij keken, net als tientallen miljoenen andere voetbalfans, eind augustus naar de loting voor de komende Champions League. Op die bijeenkomst werd ook een aantal belangrijke voetbalprijzen uitgereikt. 'Onze' Virgil van Dijk werd uitgeroepen tot speler van het jaar, 'onze' Frenkie de Jong tot beste middenvelder. Maar onze verrassing was nog groter toen de Duitse topclub Borussia Dortmund de #EqualGame Award kreeg uitgereikt door de UEFA-voorzitter Čeferin met de woorden: 'The club has set an important example for other clubs throughout Europe to follow.' Daar is niets van gelogen. Dat weten wij heel goed, omdat wij namens de Anne Frank Stichting samen met Borussia Dortmund precies daar de komende twee jaar aan gaan werken.
Strijd tegen racisme, antisemitisme en intolerantie
Deze #EqualGame Award is de jaarlijkse prijs van de Europese voetbalbond UEFA voor voetbalinstanties die uitmunten in maatschappelijke betrokkenheid. Borussia Dortmund ontving de prijs vanwege hun voortdurende educatieve inzet tegen racisme, antisemitisme en intolerantie binnen het voetbal. Ze werden geprezen om de educatieve werkwijze waarbij ze hun eigen fans betrekken om deze problematiek terug te dringen.
Goed voorbeeld doet volgen
Terug naar 2015. Wij organiseerden een goedbezochte internationale voetbalconferentie in de Johan Cruijff Arena over het thema Antisemitisme in het hedendaagse profvoetbal. Vertegenwoordigers van clubs, voetbalorganisaties, supporters, Joodse organisaties en anderen bespraken de mogelijkheden om actie te ondernemen tegen antisemitische spreekkoren. Vertegenwoordigers van Borussia Dortmund vertelden daar over hun educatieve initiatieven voor fans. Deze presentatie was een bron van inspiratie voor ons en tijdens de conferentie werd het idee van een Nederlandse aanpak, een Spreekkorenproject, geboren. De Rotterdamse club Feyenoord sloeg de handen ineen met onze Amsterdamse Stichting om, in navolging van Borussia Dortmund, een aanpak te ontwikkelen om antisemitische spreekkoren tegen te gaan. Niet veel later volgde FC Utrecht om hetzelfde te doen.
Spreekkoren
Als regelmatige stadionbezoekers zijn wij helaas meer dan bekend met het fenomeen. Diverse Nederlandse voetbalclubs worden met enige regelmaat opgeschrikt door antisemitische spreekkoren die zich meestal richten tegen supporters en spelers van Ajax. Ajax, dat al decennialang gezien wordt als een 'Joodse' club. De Ajaxfans noemen zichzelf Superjoden en dragen dit etiket als een geuzennaam. Als reactie zingen rivaliserende voetbalsupporters liederen als 'Hamas, Hamas, Joden aan het gas'. Hoewel deze spreekkoren gericht zijn tegen Ajaxsupporters, zijn ze vanzelfsprekend zeer kwetsend en pijnlijk voor de Nederlandse Joodse gemeenschap. Bovendien zijn dit soort antisemitische uitingen eenvoudigweg strafbaar.
Educatie als middel
In een antwoord op deze spreekkoren bedachten wij samen met Feyenoord en FC Utrecht om de bestaande aanpak met boetes en stadionverboden te gaan combineren met een educatieve aanpak. Het uiteindelijke doel zou immers moeten zijn om supporters zelf te laten inzien dat hun gedrag niet kan en ze er op die manier mee te laten stoppen. En dat doen Feyenoord en FC Utrecht inmiddels, door deelnemende supporters te laten zien dat ze met deze spreekkoren hun eigen club en medesupporters schaden.
Loyaliteit
Wij hebben daarvoor bij zowel Feyenoord als bij FC Utrecht een lokale historische tour ontworpen voor fanatieke voetbalsupporters. Die tour heeft als belangrijkste element de grote loyaliteit van supporters aan hun club en hun stad en concentreert zich op de geschiedenis van de club en de stad. Supporters duiken de geschiedenis in en zien wat de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust voor enorme schade heeft aangericht in hun stad en aan hun club. Ze bezoeken namenmonumenten en gaan naar lokale onderduikadressen. Ze ontmoeten Joodse medesupporters met een aangrijpend persoonlijk verhaal, personen met wie zij de liefde voor dezelfde club delen met wie zij zich als voetbalfan kunnen identificeren. Tijdens deze bijeenkomsten is direct zichtbaar dat supporters zich realiseren wat hun spreekkoren aanrichten. Wij zien keer op keer dat supporters schrikken als zij te horen krijgen dat Joodse medesupporters niet meer naar het stadion komen, vanwege de leuzen die zij roepen: 'Er is ineens een gezicht bij de Jood die je "naar het gas stuurt". En dan is het opeens niet meer zo leuk'.
Pijn
Tijdens één van de workshops bij FC Utrecht was een supporter aanwezig, die de bedenker was van een grof antisemitische lied dat op de tribune wordt gezongen. Geconfronteerd met de pijn die dat lied veroorzaakte bij zijn Joodse medesupporters, realiseerde hij zich wat hij gedaan had. Na afloop van het programma zagen wij dat hij naar zijn ruim veertigjaar oudere Joodse medesupporter toe liep met de vraag: 'Meneer, wat moet ik doen, welk liedje moet ik schrijven, om u het stadion weer in te krijgen?'
We gaan Europa in
Wij willen deze succesvolle aanpak graag verder verspreiden en succesvoller maken. In mei kregen wij het goede nieuws dat we door een subsidie van de Europese Commissie ook op Europees niveau aan de slag kunnen, mét Feyenoord en mét Borussia Dortmund. In deze samenwerking willen wij onze krachten en ervaringen bundelen, van elkaar te leren en andere voetbalclubs en -instanties voorzien van kennis en inzichten.
De woorden van UEFA-voorzitter Čeferin worden gehoord; we gaan de goede ervaringen met deze projecten tegen antisemitische spreekkoren in Europa verspreiden. So stay tuned!
