Wie is toch die ‘Lieve Kitty’?

‘Lieve Kitty’ is het fictieve personage aan wie Anne Frank veel van haar dagboekbrieven richt. Maar waar komt die Kitty toch vandaan? Daarover is meer bekend dan je misschien denkt. Hier lees je wie Kitty eigenlijk is én dat ze in Annes fantasie deel uitmaakt van een veel grotere vriendinnenclub.

‘Lieve Kitty’ verschijnt voor het eerst op 22 september 1942 in het dagboek van Anne. Anne zit dan twee maanden ondergedoken in het Achterhuis. Hoewel het leven zwaar is in de schuilplaats, ontstaat er langzaam een leefritme: voor Anne is het schrijven in haar dagboek daar een belangrijk deel van.

Kitty is Annes favoriete fantasievriendin

Anne schrijft dat ze ‘zin heeft om met iemand te corresponderen’ en gebruikt daarvoor meerdere fictieve personages (Kitty, Pop, Phien, Conny, Lou, Marjan, Jettje en Emmy). Die personages vormen in Annes fantasie samen een vriendinnenclub. Ze begint met Jettje en Emmy en daarna duikt dus ook de naam Kitty op. Anne schrijft haar aan als ‘Beste Kitty’, ‘Liefste Kitty’ en ‘Lieve Kitty’.

Annes fantasie is levensecht. Ze heeft voorkeuren tussen de personages en zet Kitty als vriendin meteen met stip op één: ‘Het fijnste vind ik toch maar aan jou te schrijven, dat weet je ook wel en ik hoop dat het wederzijds is’. Jettje en Emmy krijgen maar af en toe een brief en Anne schrijft: ‘Jacqueline hoort er ook niet bij’.

Jacqueline is Jacqueline van Maarsen, Annes vriendin van het Joods Lyceum. Ze schrijft haar twee afscheidsbrieven, daarna komt Jacqueline niet meer voor als aanhef van een van haar brieven. Waarom Jacqueline ‘er niet bij hoort’ is niet duidelijk.

Anne haalt Kitty uit een boek

Hoewel Kitty vooral bekend is uit de dagboeken van Anne, heeft zij het personage niet zelf verzonnen. Kitty is van oorsprong een personage uit de Joop ter Heul-serie, geschreven door Cissy van Marxveldt.

In die meisjesboeken draait het om de belevenissen van het meisje Joop ter Heul en haar vriendinnen. Kitty Francken - Anne schrijft Franken (!) - is een van die vriendinnen. Ze is vrolijk en humoristisch, maar ook ondeugend en brutaal. Zo is er die keer dat de Kitty van Cissy van Marxveldt tijdens de les voor de grap speelt op een kinderpianootje dat ze de klas in heeft gesmokkeld. Daarop wordt ze voor straf een week van school gestuurd.

Anne begint nog voor de onderduik aan de Joop ter Heul-boeken en leest de serie in het Achterhuis uit. Een deel van die boeken is in briefvorm geschreven, mogelijk heeft dat Anne geïnspireerd om ook haar dagboeken in brieven te verpakken.

Anne schrijft vaker aan Pop dan aan Kitty

Hoewel Kitty Annes belangrijkste fantasievriendin wordt, richt ze in het eerste halve jaar in het Achterhuis niet alle brieven aan haar. Sterker nog: het is niet Kitty (acht keer), maar ‘Pop’ (negen keer) aan wie Anne het vaakst een dagboekbrief schrijft. Ook Pop is een meisje dat voorkomt in de serie van Cissy van Marxveldt.

Al met al schrijft Anne haar brieven aan drie soorten personages: werkelijk bestaande mensen (zoals schoolvriendin Jacqueline van Maarsen), personages uit de boeken van Van Marxveldt (Kitty, Pop, Phien, Conny en Lou) en personages die ze in z’n geheel zelf verzint (Marjan, Jettje en Emmy).

Kitty is ‘een leuk kind van 14’

In oktober 1942 fantaseert Anne dat ze met Kitty in neutraal Zwitserland schaatst en figureert in een film. Ze omschrijft Kitty als ‘een leuk kind van 14 jaar’ en ze worden ‘dikke vriendinnen’. Van alle personages uit de club blijft Kitty langzaam maar zeker over als dé vriendin van Anne.

Wanneer Anne precies besluit om haar brieven alleen nog maar aan Kitty te richten is niet bekend, omdat haar dagboeken van het jaar 1943 niet bewaard zijn gebleven. Van dat jaar is alleen een herschreven versie beschikbaar. In haar volgende dagboek, vanaf 22 december 1943, richt Anne haar brieven al consequent aan Kitty. De andere fictieve vriendinnen zijn dan van het toneel verdwenen.