Go to main content

Het oeuvre van Anne Frank

Bij Het dagboek van Anne Frank hebben veel mensen het beeld van één dagboek. Maar in werkelijkheid bestaat het werk van Anne uit veel meer. Hier lees je wat Anne allemaal schreef en hoe dat is samengesmolten tot het boek dat je nu in de boekwinkel vindt.

Wanneer krijgt Anne haar dagboek?

Anne krijgt op 12 juni 1942 een dagboek voor haar dertiende verjaardag. Het is iets dat zij erg graag wil hebben. Ze mag het van haar ouders zelf uitzoeken in een boekwinkel.

Wanneer begint Anne met schrijven?

Op haar verjaardag schrijft Anne alleen dat zij hoopt dat zij aan haar dagboek alles kan toevertrouwen en dat het een grote steun voor haar zal zijn. Echt met schrijven begint zij twee dagen na haar verjaardag, op 14 juni 1942.

In welke taal schrijft Anne in haar dagboek?

Anne schrijft in het Nederlands. Af en toe gebruikt zij Duitse en Engelse woorden.

‘Het fijnste van alles vind ik nog dat ik dat wat ik denk en voel tenminste nog op kan schrijven, anders zou ik compleet stikken.’
Anne Frank, 16 maart 1944

Anne richt haar dagboekbrieven aan Kitty. Wie is Kitty?

Kitty is het fictieve personage aan wie Anne uiteindelijk al haar dagboekbrieven richt. De naam Kitty komt uit een serie boeken die Anne leest. Dat zijn de boeken van de Nederlandse schrijver Cissy van Marxveldt. Die boeken gaan over het meisje Joop, dat met haar vriendinnenclub allerlei avonturen beleeft.

Een van die boeken uit de serie van Van Marxveldt is voor een deel in briefvorm geschreven. Dat brengt Anne op het idee om het ook zo aan te pakken: vanaf 21 september 1942 doet Anne net alsof ook zij brieven stuurt naar Joops vriendinnenclub.

Kitty Francken is een van de personages uit die vriendinnenclub. Aan 'haar' schrijft Anne het liefst. De Kitty in de boeken van Cissy van Marxveldt is 'pienter', vrolijk en grappig. Zo wordt Kitty het fictieve personage aan wie Anne haar geheimen toevertrouwt.

Wat gebeurt er wanneer het dagboek dat Anne cadeau krijgt, vol is geschreven?

Anne neemt haar dagboek mee als ze onderduikt. Het is een van de eerste dingen die zij inpakt.

De laatste keer schrijft zij erin op 5 december 1942. Zij zit dan vijf maanden ondergedoken in het Achterhuis. Het dagboek is dan nog niet helemaal volgeschreven, er zijn nog een aantal blanco pagina’s.
Later heeft Anne er hier en daar nog teksten aan toegevoegd. Bijvoorbeeld op 2 mei 1943 en op 22 januari 1944.
Anne beschouwt haar dagboek kennelijk als vol en schrijft daarna verder in schriften. Die schriften krijgt zij van haar zus Margot en van de helpers.
De schriften van 1943 zijn niet bewaard gebleven (zie hieronder). De twee schriften van 1944 wel, een bestrijkt de periode van 22 december 1943 – 17 april 1944 en een die van 18 april 1944 – 1 augustus 1944.

Wanneer schrijft Anne voor het laatst in haar dagboek?

Annes laatste dagboekbrief is van 1 augustus 1944, drie dagen voor de arrestatie.

Is haar dagboek het enige dat Anne schrijft?

Nee, Anne schrijft veel meer:

Korte verhaaltjes. Anne schrijft 34 korte verhaaltjes. Over haar schooltijd, over gebeurtenissen in het Achterhuis en zelf verzonnen sprookjes.
Het Mooie-zinnenboek. Dit waren niet haar eigen teksten, maar zinnen en passages die zij overschrijft uit boeken die zij in de schuilplaats leest. Haar vader brengt haar op het idee om dat te doen.
Cady’s Leven. Dat is de titel van Annes poging om een roman te schrijven. Na een paar hoofdstukken houdt zij er mee op.
Het Achterhuis. Dat is de titel die Anne in haar hoofd heeft voor een boek over haar tijd in het Achterhuis. Als basis gebruik zij de teksten van haar dagboek. Van sommige dagboekbrieven bestaan dus twee versies: Annes originele dagboekbrief en haar herschreven versie.

Hoe komt Anne op het idee om een boek over haar tijd in het Achterhuis te schrijven?

Op 28 maart 1944 horen de onderduikers in het Achterhuis op Radio Oranje een oproep van de Nederlandse minister Bolkestein, die vanwege de oorlog naar Londen is gevlucht. Hij vraagt de Nederlanders om belangrijke documenten te bewaren, zodat na de oorlog duidelijk is, wat zij tijdens de Duitse bezetting allemaal hebben meegemaakt.

Dat brengt Anne op een idee: ze wil na de oorlog een boek uitgeven over haar tijd in de schuilplaats. Een titel bedenkt ze ook: Het Achterhuis. Ze begint er op 20 mei 1944 aan. Anne herschrijft een groot deel van haar dagboek, laat teksten weg en schrijft ook veel nieuwe teksten. Deze teksten schrijft ze op losse vellen. Ze beschrijft de periode van 12 juni 1942 – 29 maart 1944. Anne werkt hard: in die paar maanden schrijft zij meer dan 215 vellen vol, ongeveer 50.000 woorden.

'Wat zijn de grootste verschillen tussen Annes dagboek en 'Het Achterhuis'?

De 15-jarige Anne kijkt zeer kritisch naar de teksten van de 13-jarige Anne. Vooral de teksten van het eerste halve jaar in de schuilplaats neemt zij flink onder handen. Daar zijn de verschillen tussen het originele dagboek en Annes herschreven versie het grootst. Omdat er van 1943 geen originele dagboekbrieven bewaard zijn gebleven, is daar niets over bekend. In Het Achterhuis valt op dat Anne haar verliefdheid op Peter en venijnige uitlatingen over haar moeder schrapt, zoals 'mijn moeder is in de meeste dingen wel een voorbeeld voor mij, maar juist een voorbeeld zoals ik het niet moet doen'.

Wat betekent schrijven voor Anne?

Schrijven betekent heel veel voor Anne. Het is de manier om haar hart te luchten.

‘Het fijnste van alles vind ik nog dat ik dat wat ik denk en voel tenminste nog op kan schrijven, anders zou ik compleet stikken.’
(Anne Frank, 16 maart 1944.)

Zij hoopt ooit een beroemd schrijfster of journaliste te worden. Af en toe twijfelt Anne of zij wel voldoende talent had, maar ze wil hoe dan ook schrijven.

Waarom zijn de schriften van Anne van 1943 (van 6 december 1942 - 21 december 1943) niet bewaard gebleven?

Dat weten we niet, we hebben ook geen idee om hoeveel schriften het gaat. Ze zijn tot op heden niet teruggevonden. Van die periode is Annes herschreven versie wél bewaard gebleven.

Hoe is het dagboek bewaard gebleven?

Na de arrestatie van de acht onderduikers, hebben helpsters Miep Gies en Bep Voskuijl de geschriften van Anne in het Achterhuis gevonden. Miep bewaart Annes dagboeken en papieren na de arrestatie in een la van haar bureau. Ze hoop dat ze deze aan Anne terug kan geven. Als ze hoort dat Anne in het concentratiekamp Bergen-Belsen gestorven is, geeft ze alle schriften en papieren aan Annes vader, Otto Frank.

Na de oorlog geeft Otto Frank het dagboek uit. Zijn er toen nog teksten aangepast?

Otto heeft niet alleen Annes herschreven versie - Het Achterhuis - gepubliceerd. Hij voegt er vanaf 29 maart 1944 Annes originele dagboekteksten aan toe. Ook heeft hij soms passages die Anne in haar herschreven versie had weggelaten toch weer ingevoegd. In 2000 blijkt dat Otto ook een dagboekbrief heeft achtergehouden. Hierin schrijft Anne zeer kritisch over zijn huwelijk met Edith.

Het Achterhuis komt uit op 25 juni 1947. Otto stelt het boek dus samen uit Annes herschreven versie, haar originele dagboekteksten en een aantal van haar verhaaltjes. Verder heeft hij taalfouten in Annes teksten gecorrigeerd.

In 1986 komt er een wetenschappelijke editie van Annes teksten uit. Daarin staan Annes dagboektekst, haar herschreven versie en de versie van Otto Frank onder elkaar gerangschikt. Zo wordt inzichtelijk wat Anne met haar oorspronkelijke teksten deed, maar ook welke keuze Otto Frank maakte en wat hij aangepast, weggelaten of veranderd heeft.

Nieuwe teksten uit dagboek Anne Frank ontsloten

De Anne Frank Stichting presenteert 15 mei 2018, samen met het Huygens ING en het NIOD, de tekst onder twee afgeplakte pagina’s uit het eerste, rood-geruite dagboek van Anne Frank. Dankzij nieuwe technieken is de tekst onder de afgeplakte pagina’s leesbaar gemaakt.

Lees meer