Deze beweringen zijn onvoldoende onderbouwd
1. Er was sprake van verraad
Otto Frank schrijft in het najaar van 1945 aan familieleden dat hij met zijn helpers probeert te achterhalen wie hen heeft verraden. Zij zijn overtuigd dat er verraad in het spel is geweest. Dat is begrijpelijk; veel mensen vielen tijdens de bezetting in Duitse handen en niet zelden was dat ook door verraad. Er is echter geen concreet bewijs dat het in dit geval ook zo is.
Verraad als aanleiding voor de onderduik stond lang centraal in onderzoek. Hieronder zie je een overzicht van theorieën die binnen dit scenario zijn onderzocht, maar onvoldoende onderbouwd zijn om voor waar aan te nemen.
1a. De SD kreeg via de telefoon een tip over het Achterhuis en dat was de aanleiding voor de inval
Het is niet bewezen en ook niet meer bewijsbaar dat er op 4 augustus 1944 iemand naar de SD heeft gebeld om de onderduikers te verraden. Het verhaal van een verraderlijk telefoontje in de ochtend van 4 augustus is afkomstig van SD’er Silberbauer. Nazi-jager Simon Wiesenthal spoort hem in 1963 op en in zijn eerste schriftelijke verklaring noemt Silberbauer slechts ‘een Hollander’ als beller.
Maar zijn verklaringen zijn niet consistent. Later zegt hij niet zeker te weten of er is gebeld en ook niet door wie. Volgens een journalist van De Telegraaf zegt Silberbauer dat het telefoontje van de magazijnmedewerker Willem van Maaren kwam.
Maar ook dat is onvoldoende betrouwbaar: in de zomer van 1944 ligt het particuliere telefoonverkeer door grootschalige afsluitingen vrijwel stil. Dat maakt de kans voor een willekeurige burger om zo’n telefoontje te plegen gering.
1b. Een vrouw heeft gebeld met de SD en de onderduikers verraden
Een verhaal dat de ronde doet is dat de SD’er die het beweerde telefoontje aannam heeft verteld dat hij een vrouw aan de lijn had. Die officier, Julius Dettmann, overleed enkele weken na de bevrijding in zijn cel. Silberbauer heeft verklaard dat Dettmann hem niet inlichtte over wie er aan de telefoon was geweest.
Het verhaal over de vrouwenstem is afkomstig van iemand die het Otto Frank zou hebben verteld. Daar zijn echter geen bewijzen voor.
1c. Willem van Maaren was de verrader
De helpers wantrouwen de in het bedrijf werkzame magazijnman Willem van Maaren. Zonder hem te kennen of ooit maar te zien delen de onderduikers die argwaan. Anne schrijft er in haar dagboek over en dicht hem erg negatieve kwalificaties toe.
Otto Frank en de helpers klagen hem in 1947 aan bij de politieke recherche omdat ze hem verdenken van verraad. Onderzoek levert echter geen bewijs op voor zijn schuld. Van Maaren bestrijdt de beschuldigingen en wijst een schikking van de hand. De kantonrechter verwerpt de aanklacht.
Na het opsporen van Silberbauer volgt een nieuw onderzoek. Dat levert nieuwe informatie op maar nog steeds geen bewijs tegen Van Maaren.
1d. Tonny Ahlers was de verrader
Tonny Ahlers is een Nederlandse nationaalsocialist. Als hij er achter komt dat Otto Frank zich in een gesprek op straat negatief uitlaat over de Duitse oorlogskansen, zet Ahlers Frank onder druk en krijgt zo geld van hem los.
In haar biografie van Otto Frank suggereert Carol Ann Lee dat deze tijdens de bezetting veel goederen aan het Duitse leger levert. Volgens haar zou Ahlers door zijn greep op Frank een rol hebben gespeeld in de transacties en later de onderduikers in het Achterhuis hebben verraden aan een SD-rechercheur.
De enige aantoonbare levering is echter zeer gering van omvang en niets wijst er op dat Ahlers wist van onderduikers in het Achterhuis.
1e. Lena Hartog was de verrader
Lena’s echtgenoot Lammert werkt ‘zwart’ in het magazijn op Prinsengracht 263. Hij spreekt met zijn vrouw over onderduikers in het gebouw. Alleen is nooit opgehelderd of dat voor of na de arrestaties op 4 augustus is. Na die dag is dat weinig verwonderlijk: Lammert was immers getuige van de inval. Niets wijst erop dat hij al eerder van hun aanwezigheid wist.
Lena laat zich tegen een bekende uit over de onderduikers. Deze vrouw reageert geschrokken. Als dit na 4 augustus is geweest is ook dat begrijpelijk. Zij kent de dan geïnterneerde Kleiman en geruchten kunnen derden rondom hem compromitteren.
De theorie dat Lena voor 4 augustus over de onderduikers sprak en mogelijk zelfs de vrouw was die de SD gebeld heeft, komt van Anne-Frankbiografe Melissa Müller. Daar zijn echter geen bewijzen voor.
